Condensor
De condensor van de Tuut dient om de afgewerkte stoom te condenseren tot water. Het type condensor is een zogenaamde mengcondensor.
Zodra na het aanzetten van de machine de uitlaatpoorten in de cilinder door de stoomzuiger geopend worden, stroomt afgewerkte stoom in de nog koude uitlaatleiding en de condensor. De stoom expandeert hierin en condenseert. Het condensaat verzamelt zich onder in de condensor en wordt samen met de lucht, die zich in de uitlaatleiding en de condensor bevindt, door de luchtpomp afgevoerd. Door het afzuigen van de lucht ontstaat een onderdruk in de condensor. Bij voldoende onderdruk wordt koelwater (injectiewater) uit de wetering aangezogen en in de condensor gemengd met de afgewerkte stoom. Door de directe aanraking met het koude injectiewater condenseert de stoom en wordt water.
| Verklaring bij de tekening | |||
|---|---|---|---|
| 1 Afsluiter koelwater | 2 Toevoer koelwater | 3 Deksel | 4 Aftapkraan |
| 5 Toevoer afgewerkte stoom | 6 Aansluiting vacuummeter | 7 Plugkraan | 8 Afvoer wees |
De hoeveelheid injectiewater kan geregeld worden met de koelwaterafsluiter die op de condensor gemonteerd is.
Door de kegelvormige klep van de regelaar sproeit het injectiewater in de mengruimte van de condensor waardoor een goede vermenging met de stoom ontstaat en de stoom snel condenseert. Het mengsel van condensaat en injectiewater, dat wees wordt genoemd, verzamelt zich onder in de condensor en wordt door de luchtpomp verwijderd.
De condensor is zo groot dat deze slechts gedeeltelijk gevuld is met wees. Wanneer alle lucht door de luchtpomp uit de condensor is verwijderd zal hierin nog slechts een luchtledig heersen. Een volledig luchtledig is echter niet mogelijk. De druk in de condensor is namelijk afhankelijk van de temperatuur van het wees. Een gedeelte van dit wees zal verdampen waardoor de ruimte boven het wees verzadigd raakt met waterdamp.
Voor het inwendig inspecteren en reinigen is de condensor aan de voorzijde voorzien van een opening die afgesloten is met een deksel (3). Verder zijn nog aanwezig een aftapkraan (4) voor het aftappen van de condensor, een aansluiting voor de vacuümmeter (6) en een plugkraan (7) voor het verbreken van het vacuüm tijdens het stoppen van de machine.
Werking
Wanneer we de werking van de gelijkstroommachine nog eens bekijken, dan zien we dat aan de ene kant van de zuiger stoomtoevoer plaats vindt en aan de andere kant stoomafvoer. De afvoerkant van de zuiger staat in verbinding met de condensor. Omdat de druk in de condensor beneden de atmosferische druk ligt zal het drukverschil rechts en links van de zuiger aanmerkelijk groter zijn dan wanneer de afgewerkte stoom naar de buitenlucht wordt afgevoerd. De kracht, waarmee de zuiger naar de afvoerkant bewogen wordt, is dan ook veel groter en de machine zal met dezelfde hoeveelheid stoom veel meer arbeid leveren. Door het toepassen van een condensor kunnen de afmetingen van een machine met hetzelfde vermogen kleiner worden en wordt het stoomverbruik minder.
Verder zorgt de condensatie ervoor dat er geen afvoerkleppen op de machine nodig zijn. Nadat de zuiger de uitlaatpoorten heeft geopend zuigt het vacuüm van de condensor de cilinder leeg zonder verdere tussenkomst van kleppen. Dit is een van de specifieke voordelen van de gelijkstroom stoommachine.